Teoria do egzaminu
Co to jest Taekwon-do?
Taekwon-do jest sztuką samoobrony, która powstała i rozwinęła się w Korei, opartą na tradycji i filozoficznych zasadach walki wręcz. Twórca współczesnego Taekwon-do jest koreański generał Choi Hong Hi, który w oparciu o osobiste doświadczenia treningowe m.in. Taek Kyon i Karate opracował jednolity system samoobrony, któremu 11 kwietnia 1955 roku nadano nazwę Taekwon-do.
Nazwę Taekwon-do tworzą trzy słowa:
- TAE - stopa, kopnięcia, uderzenia nogami, skakanie i loty w powietrzu
- KWON - pięść, ciosy, uderzenia ręką
- DO - droga, sposób postępowania, sztuka ( dotyczy sfery psychiczno moralnej).
Współczesne Taekwon-do jest nie tylko sztuką walki, ale również dynamicznie rozwijającą się dyscypliną sportową
Zasady Taekwon-do
Sposób postępowania w Taekwon-do określa 5 podstawowych zasad, których powinni przestrzegać adepci Taekwon-do nie tylko na sali treningowej, ale także w codziennym życiu:
- Ye Ui - grzeczność, uprzejmość
- Yom Chi - uczciwość, rzetelność
- In Nae - wytrwałość, samozaparcie
- Gum Gi - samokontrola, opanowanie
- Baekjul Boolgool - odwaga, niezłomny duch
Wymienione zasady określają normy etyczne, jakimi powinien się kierować każdy, kto rozpoczął naukę tej wymagającej dużej samodyscypliny i samokontroli sztuki walki. Dzięki temu Taekwon-do jest nie tylko zbiorem technik i ćwiczeń kształtujących cechy motoryczne, ale stanowi system wychowawczy o kompleksowym oddziaływaniu psychofizycznym.
Przysięga Taekwon-do
- Będę przestrzegać zasad Taekwon-do.
- Będę szanował instruktora, osoby starsze wiekiem i stopniem.
- Nigdy nie będę nadużywał swoich umiejętności.
- Będę bronił wolności i sprawiedliwości.
- Będę rzecznikiem pokoju na świecie.
Liczebniki
Nadanie tempa ćwiczeń w czasie treningu, podobnie jak wydawanie komend, odbywa się poprzez odliczanie w języku koreańskim. Z uwagi na brzmienie fonetyczne odlicza się przy pomocy liczebników porządkowych:
-
pierwszy - hana
-
drugi - dool
- trzeci - set
- czwarty - net
- piąty - dasot
- szósty - yasot
- siódmy - ilgop
- ósmy - yuhdup
- dziewiąty - ahop
- dziesiąty - yeul
Sala treningowa - Do Jang
Bez względu na miejsce, w którym odbywa się trening na czas jego trwania zmienia się ono w Do Jang, w którym obowiązuje określony sposób zachowania:
- Przy wejściu i wyjściu należy wykonać ukłon
- Unikać niepotrzebnych rozmów, zachować koncentrację i skupienie uwagi
- Nie wolno jeść, spożywać napojów, palić tytoniu
- Nie należy nosić obuwia
- Bez pozwolenia instruktora nie wolno wykonywać jakichkolwiek ćwiczeń
- Wszelkie uwagi i zapytania do instruktora kierować przed i po treningu
Zdaniem twórcy Taekwon-do: " Najważniejszym elementem sali ćwiczeń jest wykwalifikowany instruktor (czarny pas). Jest to podstawowy warunek i wymóg gwarantujący powodzenie szkolenia i jego efekty w przyszłości".
Strój do ćwiczeń (Do Bok)
Do Bok stanowią:
- Sang-i - luźna bluza w kolorze białym, zapinana na suwak, posiadająca rozcięcia na bokach, z emblematem ITF na lewej piersi. Na plecach znajduje się napis Taekwon-do w języku angielskim i koreańskim
- Ha-i - luźne spodnie koloru białego, sięgające kostek, z napisem ITF z boku, na wysokości kolan
- Ti- pas szerokości 5 centymetrów, w kolorze odpowiadającym poziomowi zaawansowania, belka z oznaczeniem stopnia szerokości 0.5 centymetra umieszczona w odległości 5 centymetrów od końca pasa. Pas wiązany pojedynczo, luźno zwisające końce długości około 40 centymetrów.
Stopnie mistrzowskie (Dan) posiadają obszycie dołu bluzy czarną lamówką o szerokości 2,5 centymetra (I-III Dan) oraz lampasy na rękawach i nogawkach (stopnie IV-IX Dan).
Trening Taekwon-do
Podstawowe komendy używane podczas treningów:
- Charyot - baczność, przyjęcie pozycji Charyot Sogi
- Kyong Ye - pozdrowienie instruktora z ukłonem
- Junbi - przygotować się
- Si Jak - rozpocząć ćwiczenie
- Goman - przerwać ćwiczenie
- Parro - powrót do pozycji wyjściowej
- Swiyot - rozluźnić się, odpocząć
- Pal Kyo Dae - zmienić nogę
- Pal Baka Sot - zmienić technikę
Trening Taekwon-do obejmuje pięć podstawowych elementów, które tworzą całość. Ich opanowanie na wysokim poziomie zapewnia mistrzostwo.
1. Techniki podstawowe (Gibon Yonsup)
- pozycje (Sogi)
- techniki ręczne (Son Gisool)
- techniki nożne (Bal Gisool)
2. Formy ruchowe (Tul)
3. Walka (Matsogi)
- Sambo Matsogi - walka trzykrokowa
- Ibo Matsogi - walka dwukrokowa
- Ilbo Matsogi - walka jednokrokowa
- Ban Jayu Matsogi - walka półwolna
- Jayu Matsogi - walka wolna
- Bal Matsogi - walka samymi nogami
4. Samoobrona (Hosin Sul)
- uwalnianie się z trzymań
- rzuty i pady
- obrona przed uzbrojonym przeciwnikiem
5. Trening z wykorzystaniem przyrządów
Pozycje
Pozycja stanowi punkt wyjściowy dla każdej techniki Taekwon-do. Poprawną pozycję charakteryzują:
- wyprostowane plecy,
- rozluźnione ramiona,
- lekko napięte mięśnie brzucha,
- właściwe ustawienie tułowia w stosunku do przeciwnika (przodem, półbokiem, bokiem),
- odpowiednia równowaga i sprężystość kolan.
Pozycje dzielimy na prawe (Orun) i lewe (Wen). Jest to uzależnione od rozłożenia ciężaru ciała. Jeśli ciężar ciała jest rozłożony równomiernie na obu nogach (po 50%) pozycję określamy od nogi przedniej, jeśli nierównomiernie pozycję określamy od nogi bardziej obciążonej.
Miarą długości i szerokości pozycji jest szerokość barków (ramion). Należy się także kierować optycznym wizerunkiem pozycji biorąc pod uwagę różnice w budowie ciała. W Taekwon-do wyróżnia się 15 podstawowych pozycji:
1. Charyot Sogi
Pięty złączone, palce stóp pod kątem 45 stopni, nogi wyprostowane, ręce lekko ugięte, dłonie zamknięte w pięść (bez zaciskania) oddalone ok. 30cm. od bioder, wzrok skierowany przed siebie. W tej pozycji wykonujemy ukłon Kyong Ye pochylając tułów ok. 15 stopni w przód nie opuszczając wzroku.
2. Moa Sogi
Stopy złączone, plecy wyprostowane. W zależności od ułożenia rąk wyróżnia się pozycję A, B,C i D
A. - dłonie na wysokości twarzy, prawa pięść zaciśnięta, lewa otwarta okrywa ją z góry, odległość między podstawą nosa i pięściami wynosi około 30 cm
B. - dłonie na wysokości pasa, prawa pięść zaciśnięta, lewa otwarta okrywa ją z przodu, odległość od tułowia około 10 cm
C. - dłonie poniżej pasa, otwarte, palce razem, skierowane w dół, lewa dłoń na prawej, odległość od brzucha około 10 cm
D. - ramiona po bokach tułowia lekko ugięte, pięści zaciśnięte, odległość od ud około 30 cm
3. Narani Sogi
Stopy ustawione równolegle na szerokość barków (zewnętrzne krawędzie), ręce ugięte w łokciach, pięści zaciśnięte na wysokości pasa oddalone 5cm. od siebie i 7cm. od brzucha, łokcie blisko tułowia.
4. Gunnun Sogi
Długość pozycji: 1,5 szerokości ramion (od palców do palców), szerokość: szerokość ramion. Ciężar ciała rozłożony równomiernie na obie nogi, noga przednia ugięta tak, by rzepka kolana znajdowała się w pionowej linii z piętą stopy, noga tylna prosta w kolanie. Palce nogi przedniej skierowane do przodu, palce nogi tylnej zwrócone 25 stopni na zewnątrz, stopy całą powierzchnią przylegają do podłoża.
5. Niunja Sogi
Tułów ustawiony pod kątem 45 stopni do przeciwnika, stopa nogi tylnej ustawiona bokiem, ugięta w kolanie tak, by rzepka była w pionie z palcami stopy. Noga przednia skierowana palcami do przodu, ugięta w kolanie. Obie stopy skręcone 15 stopni do wewnątrz, oddalone od siebie ok. 1 1 szerokości ramion (od palców nogi przedniej do zewnętrznej krawędzi pięty nogi tylnej), pięta nogi tylnej i palce nogi przedniej w jednej linii. Ciężar ciała: 70% na nodze tylnej, 30% na nodze przedniej.
6. Gojung Sogi
Pozycja podobna do Niunja Sogi, dłuższa o szerokość stopy. Ciężar ciała rozłożony równomiernie na obie nogi. Długość pozycji 1 1 szerokości ramion - mierzona od palców nogi przedniej wewnętrznej krawędzi (palucha) nogi tylnej.
7. Annun Sogi
Stopy ustawione równolegle, odległość ok. 1.5 szerokości ramion, ciężar ciała rozłożony równomiernie, nogi ugięte w kolanach w takim stopniu, aby boczne części kolan były w pionie z wewnętrznymi częściami stopy, natomiast rzepki kolan były w pionie z palcami stóp.
8. Sasun Sogi
Pozycja podobna do Annun Sogi. Różnica polega na przesunięciu jednej nogi tak, aby palce stopy tylnej były w jednej linii z piętą nogi przedniej.
9. Oguryo Sogi
Od pozycji Sasun Sogi różni się silnym ugięciem kolan do środka i mocnym napięciem mięśni nóg. Stopy ustawione równolegle, odległość między nimi nie jest stała i zmienia się w zależności od sytuacji.
10. Kyocha Sogi
Nogi skrzyżowane, ugięte w kolanach, ciężar ciała na nodze, której stopa całą powierzchnią przylega do podłoża, druga noga oparta stawem małego palca o podłoże, umiejscowiona przed (w czasie przejść) lub za nogą podporową (przy przeskokach).
11. Guburyo Sogi
Jest to pozycja na "jednej nodze". Noga podporowa ugięta w kolanie, rzepka kolana i palce stopy w pionie, ustawienie bokiem w kierunku przeciwnika. Druga noga mocno ugięta, pięta na wysokości kolana nogi podporowej, palce "podciągnięte" do góry, kolano w kierunku przeciwnika.
12. Waebal Sogi
Pozycja na "jednej nodze". Noga podporowa prosta, stopa zwrócona palcami do przodu. Druga noga ugięta w stawie kolanowym i biodrowym, pięta na wysokości kolana, palce podciągnięte w górę, zwrócone do przodu.
13. Dwitbal Sogi
Noga tylna ugięta w kolanie tak, aby rzepka znalazła się w pionie z palcami stopy, ustawiona bokiem, skręcona do wewnątrz 15 stopni i obciążona całym ciężarem ciała. Stopa nogi przedniej oddalona na szerokość ramion (mierzone od palców nogi przedniej do pięty nogi tylnej), oparta o podłoże poduszkami stopy, skierowana palcami do przodu, skręcona do wewnątrz 25 stopni, kolano ugięte. Tułów ustawiony pod kątem 45 stopni do przeciwnika.
14. Soojik Sogi
Obie nogi proste w kolanach, tylna stopa bokiem, przednia skierowana palcami do przodu, skręcone po 15 stopni do wewnątrz. Oddalone od siebie na szerokość ramion (odległość mierzona od palców nogi przedniej do wewnętrznej krawędzi nogi tylnej). Ciężar ciała: 60% na nodze tylnej, 40% na nodze przedniej.
15. Nachuo Sogi
Pozycja podobna do Gunnun Sogi tylko o stopę dłuższa.
Techniki ręczne
Techniki ręczne można podzielić na techniki ataku i techniki obrony. Wszystkie techniki ręczne wykonuje się na trzy strefy: niską (Najunde), środkową (Kaude) i wysoką (Nopunde).
Wśród technik ataku wyróżniamy:
- uderzenia pięścią (Jirugi)
- pchnięcia (Tulgi)
- cięcia (Ghutgi)
- uderzenia (Taerigi)
Techniki obrony (bloki) są wykonywane różnymi częściami przedramienia i dłoni. W zależności od miejsca bloku wyróżniamy:
- blok przedni (w linii centralnej ciała)
- blok przednio-boczny (linia piersi)
- blok boczny (linia barku)
Techniki nożne
W Taekwon-do występuje 1200 sposobów użycia nóg w walce. Techniki nożne znajdują zastosowanie w ataku, blokowaniu, skokach i kopnięciach w powietrzu. Można podzielić je następująco:
- ataku (Gong Gyok Gi)
- obrony (Bang Eau Gi)
- w leżeniu (Noowo Bal Gisool)
Walka (Matsogi)
Doskonaleniu technik ataku i obrony nauczanych w układach i podczas ćwiczeń podstaw Taekwon-do służy walka. Stanowi ona istotę wszystkich sportów walki. W walce następuje rzeczywiste zastosowanie poznanych technik w kontakcie z przeciwnikiem. Jest ona niezbędnym czynnikiem służącym kształtowaniu odwagi, wyczucia dystansu, przewidywania zamierzeń przeciwnika. Pozwala także na praktyczne sprawdzenie własnych umiejętności.
1. Sambo Matsogi (walka trzykrokowa)
Jest pierwszym rodzajem walki poznawanej w czasie treningów. Jej podstawowa wersja jest ćwiczona indywidualnie i zawiera stałe elementy, niezależnie od stosowanego ataku i obrony:
- Z pozycji Charyot Sogi przeniesienie prawej nogi do tyłu, do pozycji Gunnun Sogi z blokiem Bakat Palmok Najunde Makgi i okrzykiem
- Wykonanie trzech kolejnych kroków do przodu z techniką atakującą (ręczną lub nożną) w określonej pozycji
- Powrót do pozycji Narani Sogi (cofnięcie nogi)
- Wykonanie trzech kolejnych kroków w tył z techniką obronną, adekwatną do ataku
- Cios kontrujący z okrzykiem i powrót do pozycji wyjściowej (dostawienie nogi)
W przypadku walki trzykrokowej wykonywanej w parach pierwszym elementem jest odmierzenie dystansu. Źle odmierzony dystans uniemożliwia prawidłowe użycie technik blokujących i wypacza pozycje.
Poruszając się w pozycji Gunnun Sogi pierwszy krok stawiamy na zewnątrz stopy przeciwnika, w pozycji Niunja Sogi postępujemy odwrotnie.
2. Ibo Matsogi (walka dwukrokowa)
W walce dwukrokowej występują dwa różnego rodzaju ataki oraz dwa rodzaje obrony (w różnych pozycjach). Nie ma odmierzania dystansu. Zawodnik atakujący rozpoczyna walkę od przeniesienia prawej nogi do tyłu, do pozycji Niunja Sogi i wykonania bloku Bakat Palmok Kaunde Daebi Makgi z okrzykiem.
Podstawowymi celami Ibo Matsogi są:
- Doskonalenie technik ataku i obrony w różnych kombinacjach ruchowych
- Wyrabianie nawyku łączenia technik ręcznych i nożnych
- Nauka kontroli dystansu
- Utwardzanie powierzchni blokujących
- Doskonalenie czucia przestrzeni i przeciwnika (bujak)
- Ilbo Matsogi (walka jednokrokowa)
3. Ilbo Matsogi (walka jednokrokowa)
Walka jednokrokowa należy do najważniejszych form bezpośredniego wykorzystania technik Taekwon-do w kontakcie ze współćwiczacym. Do nauczania Ilbo Matsogi można przystąpić dopiero po opanowaniu Sambo Matsogi i Ibo Matsogi. Naukę należy zaczynać od technik dobrze znanych i opanowanych na odpowiednim poziomie. Sposób wykonania Ilbo Matsogi:
- Zawodnicy ustawieni twarzą do siebie w pozycji Charyot Sogi wykonują ukłon Kyong Ye
- Zawodnik atakujący odstawia prawą nogę do pozycji Narani Sogi z okrzykiem
- Zawodnik broniący się odstawia lewą nogę do pozycji Narani Sogi z okrzykiem
- Zawodnik atakujący wykonuje atak w przód
- Zawodnik broniący się wykonuje technikę obrony (blok, unik, zejście z linii ataku, odskok) i kontrę z okrzykiem
- Obaj zawodnicy wracają do pozycji gotowości Narani Jumbi Sogi
Powierzchnie atakujące i blokujące
Miejsca na ludzkim ciele pozwalające skutecznie skoncentrować siłę noszą nazwę powierzchni atakujących (w przypadku ataku) lub blokujących (używanych przy obronie). Odpowiednio przygotowane (utwardzone) mogą stanowić skuteczną broń.
Podstawowe powierzchnie atakujące i blokujące:
- Ap Joomuk - przednia cześć zaciśniętej pięści, tworzą ją główki dalsze drugiej i trzeciej kości śródręcza
- Dung Joomuk - grzbietowa część pięści, główki dalsze drugiej i trzeciej kości śródręcza
- Sonkal - zewnętrzna krawędź otwartej dłoni, palce dociśnięte do siebie
- Sonkal Dung - wewnętrzna krawędź dłoni, mocno zgięty kciuk skierowany do wewnątrz
- Sonkut - powierzchnię ataku tworzą końce palców otwartej dłoni.
Wyróżniamy:
- Sun Sonkut - dłoń ułożona prostopadle do podłoża, kciukiem do góry
- Opun Sonkut - dłoń ułożona równolegle do podłoża, wewnętrzną częścią skierowana w dół
- Dwijibun Sonkut - dłoń równolegle do podłoża, wewnętrzną częścią skierowana do góry
- Anpalmok - początkowa część przedramienia (ok. 1/3) od strony kciuka
- Bakatpalmok - początkowa część przedramienia (ok. 1/3) od strony małego palca
- Palkup - część łokciowa zgiętego przedramienia lub ramienia
- Apkumchi - przednia część stopy, powierzchnię tworzą główki dalsze kości śródstopia, palce mocno odwiedzione ku górze
- Baldung - grzbietowa część stopy
- Balkal - boczna, zewnętrzna krawędź stopy, bok pięty
- Dwichook - tylna część pięty
- Dwitkumchi - podeszwowa część pięty
- Balkut - końce wyprostowanych palców obciągniętej stopy
- Moorup - kolano
Kierunki
- Ap - przód
- Yop - bok
- Dwit - tył
- Neryo - w dół
- Ollyo - w górę
- Anuro - do środka
- Pakuro - od zewnątrz